In memoriam Bodes Kroes (1959-2022)

Samar ynienen, ein novimber, wie Bodes der net mear. Graach diele wy hjir it In memoriam oer Bodes út de Leeuwarder Courant fan freed 6 jannewaris 2023, skreaun troch Ines Jonker. Lês it hjirûnder.

‘Ast dyn eigen paad folgest ferdwaalst nea’

Op 16 januari zou Bodes Kroes in De Doas in Leeuwarden een groots feest geven ter gelegenheid van zijn vervroegde pensionering bij de gemeente Leeuwarden. Als dank aan zijn werkgever, die hij zoveel verschuldigd was. Het mocht niet zover komen. In plaats daarvan vond begin december in de culturele broedplaats het afscheid plaats. Bodes Kroes overleed plotseling na een te kort maar veelbewogen leven.

Dat begon in 1959 in Blije, waar hij werd geboren als zoon van een aardappelhandelaar, vijfde van zes kinderen. Een echte dorpsjongen met een goed stel hersens. De meester op de basisschool zag dat en stuurde hem naar het gymnasium in Dokkum. Daarna volgde een rechtenstudie in Groningen, een keuze uit armoede want Bodes had geen idee wat hij wilde. In een kroeg in Dokkum ontmoette hij Trude, zijn toekomstige vrouw. ,,Een stille, wat afwachtende jongen’’, herinnert zij zich. Zijn eerste baan was bij de gemeente Dongeradeel. Na vijf jaar verruilde hij deze voor Leeuwarden. Het stel verhuisde van Drachten naar Huizum, waar in 1990 zijn eerste kind geboren werd. Matthijs bleek meervoudig gehandicapt; de wereld van Bodes en Trude stortte in. Hun relatief onbezorgde leventje met werk, toneel en vakanties maakte plaats voor een bestaan waarin alles was gericht op de zorg voor hun kind.

Syndroom van Down

Ze verhuisden naar een aangepaste woning, kochten een aangepaste auto. Na een gezonde dochter, Judith, volgde de geboorte van Emma die het syndroom van Down bleek te hebben. Met de komst van Dagmar in 2001 was het gezin compleet. Het waren zeer intensieve jaren vanwege alle zorg voor Matthijs en Emma. Maar met wat hulp liep alles op rolletjes, ook omdat Bodes en Trude elkaar goed aanvulden. Als leerkracht kon zij goed organiseren en hij deed al het regelwerk: pgb’s aanvragen, bezwaarschriften indienen. Maar, blikt Trude terug, tegelijkertijd was het ook overleven, zoveel ballen moest het echtpaar in de lucht houden. En het scheelde enorm dat Bodes zo’n flexibele werkgever had. ,,Hij heeft alle soorten verlof gehad, dat is echt onze redding geweest.’’

Uit onvrede over de traditionele zorg richtten ze in 2004 met een groepje ouders Us Dream op, een huis voor kinderen met een beperking in de Leeuwarder wijk Bilgaard. Maar hoe prachtig de woning ook was, en hoe mooi het plan op papier, in de praktijk werkte het niet voor hen. Veertien jaar zorg, het gezin met vier jonge kinderen, het besturen van Us Dream: Bodes en Trude gingen eraan onderdoor. Gedesillusioneerd stapten ze uit het bestuur.

Matthijs verhuisde naar een instelling in Drachten, Emma naar een zorgboerderij. Geleidelijk kwam er wat rust in het gezin. Bodes kreeg tijd voor zijn hobby toneelspelen. Dat hij daar talent voor had, was gebleken bij het gemeentecabaret van Leeuwarden. Na zijn debuut hier werd hij gevraagd voor het iepenloftspul in Snakkerburen waar hij meteen de hoofdrol kreeg. Hij had er lol in om op het toneel te staan en kon goed teksten onthouden. Er volgden meer openluchtspelen, in Suwâld, Peins en Burgum.

Eigen voorstelling

In 2016 stonden Bodes en Trude samen op het podium met hun eigen voorstelling, Moai dat it sa kin. Een idee van Bodes, die ouders, studenten en zorgaanbieders een inkijkje wilde geven in het leven van een ouderpaar met twee kinderen met een verstandelijke en lichamelijke beperking. ,,Het was een verhaal dat verteld moest worden, omdat het zo moeilijk uit te leggen is wat het betekent om zo’n gezin te hebben’’, vertelt Trude. In 2020 overleed Matthijs op 30-jarige leeftijd aan een hersenbloeding. Een immens verdriet, maar zijn ouders hadden er vrede mee. En het was net alsof Bodes daarna steeds meer zichzelf werd, er meer ruimte kwam voor zijn emoties. Op zijn werk zette hij zich jarenlang in voor de ontwikkeling van buurtscholen naar brede scholen en vervolgens integrale kindcentra. Hij had geen onderwijsachtergrond, maar wel – ook vanuit zijn persoonlijke ervaring – een groot hart voor kinderen, jongeren en onderwijs. In 2019 werd Bodes verantwoordelijk voor het lhbtqi-beleid van de gemeente Leeuwarden. Hoogtepunt was het organiseren van de Roze Zaterdag.

Roze zaterdag

Een eervolle taak, vond hij, voor een doelgroep waar hij affiniteit mee had. ,,Vanuit onze strijd om ons leven vorm te geven kon hij de strijd van de lhbtqi-gemeenschap goed begrijpen. Wij waren in zekere zin ook anders dan de norm’’, zegt Trude. De trotse vader van zijn bijzondere gezin had een groot hart voor mensen die kwetsbaar zijn; misschien is dat wel de rode draad in Bodes’ leven.

Afgelopen zomer nog had hij de hoofdrol in het stuk Nei Man in Snakkerburen, over de zin van het leven. Bodes speelde een loketbeambte die niet lang meer te leven heeft. Het leverde hem een nominatie op voor een Gouden Gurbe.

Aan het volle leven van Bodes Kroes kwam op 27 november abrupt een einde; na een etentje bij vrienden overleed hij als gevolg van een aneurysma. Hij werd 63 jaar. ‘Ast dyn eigen paad folgest ferdwaalst nea’, stond er op de rouwkaart. Met meer dan vijfhonderd mensen was het een overweldigend afscheid. Een ’imperfect afscheid’ ook, geheel passend bij hun leven. Want toen de rouwstoet aankwam bij De Doas, wilde de deur niet open. Hoe symbolisch, bedacht Trude. Immers, hoe vaak hadden zij niet voor gesloten deuren gestaan? Bij het uitdragen klonk er een minutenlang slotapplaus.